Therapeutisch Elastische Kousen (TEK)

Therapeutisch Elastische Kousen (TEK) zijn een hulpmiddel. Het is geen geneesmiddel zoals bijvoorbeeld een pilletje wat er voor kan zorgen dat uw klachten verdwijnen. Het is beter ze te vergelijken met een bril. Een bril helpt je om goed te zien, zet je hem af zie je direct niet goed meer. Zo is het ook met TEK. Laat je ze uit dan is de werking van de TEK direct weg.

TEK worden vaak steunkousen genoemd. Dit is echter niet correct daar steunkousen een zeer lage druk hebben en als confectiekousen in vele winkels te koop zijn. Ze geven echter niet genoeg druk om dieper in het been enig invloed op de bloedcirculatie uit te kunnen oefenen terwijl Therapeutisch Elastisch Kousen (TEK) dit wel doen. TEK moeten altijd worden aangemeten en kunnen in verschillende vormen, soorten en omvang voor kinderen en volwassenen binnen confectiematen worden geleverd of op maat gemaakt worden.

Indien er een (blijvende) nabehandeling noodzakelijk is om klachten van lymfoedeem te voorkomen of te beperken.

Redenen om een TEK te dragen zijn onder andere:

• voorkomen/bestrijden van een wond en/of infectie
• voorkomen van verergering van oedeem

Het is belangrijk dat u de TEK alle dagen draagt. Er zijn namelijk allerlei factoren die er voor kunnen zorgen dat de armen/benen weer dikker worden of uw klachten weer verergeren. Denk hierbij aan bijvoorbeeld warmte of staand/zittend werk.

Daarnaast kan het zijn dat het bloedvatensysteem in uw been niet goed kan functioneren zonder de druk die de TEK uitoefenen op uw bloed- en lymfevaten. De klachten die u had komen terug bij het niet dragen van TEK en zo belandt u in een vicieuze cirkel waarbij uw klachten en/of symptomen weer terugkomen of zelfs kunnen verergeren. Zorg dus dat u weet wat uw diagnose is en welke rol zelfzorg, behandeling en hulpmiddelen spelen bij het omgaan met uw chronische aandoening.

TEK moeten goed onderhouden worden om de werking ervan zo goed mogelijk te garanderen. Het advies is om ze regelmatig te wassen, bijvoorbeeld na elke 2 tot 3 dagen dragen.

Over het algemeen is het beter om de TEK altijd aan te houden ongeacht de tempratuur. Zeker Als uw indicatie gepaard gaat met oedeem (vocht) in de benen is het niet raadzaam om de TEK niet te dragen. Er kan zich dan weer zoveel oedeem in de benen verzamelen dat uw klachten weer terugkomen. Ook kunnen de TEK gaan knellen of nog erger, door een toename van het oedeem moet er eerst opnieuw gezwachteld worden om al het oedeem (vocht) weer af te voeren, voordat uw TEK weer aan kunt.

De sterkte, dikte en/of soort TEK welke het bete is voor uw specifieke situatie hangt af van de aandoening, uw werk/hobby’s, mobiliteit en gezondheid De bandagist (degene die uw TEK aanmeet) zal eventueel samen met uw therapeut (oedeemfysiotherapeut of huidtherapeut) uw vraag hierover goed kunnen beantwoorden.

Richtlijnen welke helpen bij het kiezen van de juiste TEK bij de aandoening, zijn na onderzoek vastgelegd door een commissie in het boek ‘’Hulpmiddelen kompas Therapeutisch Elastische Kousen’’.

Soms geeft de huisarts of dermatoloog ook, op basis van hun protocollen, een advies aan de bandagist als hij een bepaalde soort of sterkte van TEK voor u wil. Bij minder stabiel lymfoedeem is een goede samenwerking tussen therapeut en bandagist van groot belang om te zorgen dat u én de goede zorg én het goede hulpmiddel krijgt.

Er zijn 2 soorten TEK:

• Vlakbrei kousen
•  Rondbrei kousen

Vlakbrei kousen worden plat gebreid en worden aan de achterkant aan elkaar genaaid zodat er een naad ontstaat. Voordeel is dat deze kousen in allerlei vormen en omvangen te maken zijn.Rondbrei kousen zijn te vergelijken met dikke panty’s en hebben geen naad. Bij deze kousen zijn de mogelijkheden beperkter als het gaat om vorm en grootte. Verder zijn de vlakbrei- en rondbreikousen in verschillende sterktes te maken. Ze worden onderverdeeld in drukklasse 1 t/m 4 waarbij 1 de lichtte en 4 de sterkste is.

Nogmaals: de sterkste is afhankelijk van een combinatie van eerder genoemde factoren, die maken dat u een TEK moet gaan dragen.

Rondbrei kousen zijn er in vele kleuren te krijgen, maar het aanbod van kleuren is afhankelijk van de gebruikte materialen en de fabrikant. Vlakbrei kousen zijn soms wel in kleur te verkrijgen maar ook dit hangt af van het materiaal wat de fabrikant gebruikt. Vraag uw bandagist wat er mogelijk is bij de TEK die u voorgeschreven krijgt.

U kunt een ader en de bloedstroom er doorheen vergelijken met een tuinslang met water, waarmee u de tuin op een warme dag water geeft. Wanneer u ook de planten achterin de tuin wilt bereiken moet u soms een truc uithalen de waterstraal verder te laten komen.

De truc die u dan gebruikt is om het gat van de tuinslang dicht te knijpen met uw vingers, waardoor het water met grotere kracht door het smallere gat spuit en u verder kunt komen met de waterstraal.

Op een soortgelijke manier kunnen de aderen geholpen worden om de bloedstroom te versnellen. Namelijk door van buitenaf met bijvoorbeeld een Therapeutisch Elastische Kous (TEK), die druk uitoefent op een been of arm, de aderen meer dicht te drukken. Daardoor moet dezelfde hoeveelheid bloed door een kleiner gaatje. Het bloed gaat sneller stromen en kan daardoor meer vocht aan gaan zuigen uit bijvoorbeeld uw been.

Ook kan het als een snelstromende rivier een stolsel (zoals bij trombose) afslijpen of een ontsteking ‘’wegspoelen’’.

Door er voor te zorgen dat het gat (de diameter) waardoor het bloed stroomt kleiner wordt, kunnen een aantal klachten voorkomen en/of genezen worden.

U bent bij de dokter geweest en weet nu wat u heeft en er zijn u  Therapeutisch Elastische Kousen (TEK) voorgeschreven. Maar wat betekent dit nu in uw dagelijkse leven? Wat mag u wel en wat kunt u beter achterwege laten?

Hier is niet een kant en klaar antwoord op te geven omdat dit ook afhangt van de diagnose en uw persoonlijke situatie (leeftijd, gezondheid enz).

Wel hebben we gemeend dat we enkele algemene adviezen en tips moeten beschrijven, mede n.a.v. vragen die uit de enquête naar voren kwamen.

Mocht u na het lezen van onderstaande geen antwoord hebben gekregen kunt u altijd uw leverancier van TEK vragen.

We spreken van TEK als kousen een bepaalde druk hebben welke in een drukklasse wordt uitgedrukt.

Drukklasse wordt aangegeven in millimeter kwikdruk (mmHg)

Klasse 1 (mild) : 15-21 mmHg

Klasse 2 (normaal) : 23-32 mmHg

Klasse 3 (sterk) : 34-46 mmHg

Klasse 4 (extra sterk): > 49 mmHg

Therapeutisch Elastische Kousen moeten dus een bepaalde druk geven. Deze druk is hoger dan bij de kousen die u in de winkel koopt welke wel steunkousen genoemd mogen worden.

Ja, TEK worden vanaf klasse 2 vergoed door de zorgverzekeraars. Ze zitten in het basispakket wat betekent dat u niet aanvullend verzekerd hoeft te zijn. Dit houdt wel in dat ze onder het eigen risico vallen. Hoewel we niet in de toekomst kunnen kijken is het altijd goed om te kijken wat uw zorgverzekeraar hierover zegt.

Het allerbeste is om dit jaarlijks te doen. De meeste zorgverzekeraars vergoeden 1  x per jaar 2 stuks (bij aandoening aan 1 been) of 2 paar (indien het beide benen betreft). Het is niet verstandig om kousen pas te vervangen als ze kapot zijn. Het allerbelangrijkste is dat de kousen druk moeten blijven geven. Hoe ouder ze zijn, hoe minder druk ze geven, hoe meer kans er is dat er vocht terugkomt in uw armen/benen.

Goed onderhoud komt ten goede van uw TEK. Liefst na elke 2/3 dagen dragen wassen met een mild wasmiddel (uw leverancier heeft speciaal wasmiddel voor TEK te koop). Gebruik geen wasverzachter en hang uw TEK niet te drogen in de zon, niet in de droger of over de verwarming. Vette crème of zalf is ook funest voor uw TEK daar ze de elastische draad aantasten. Moet u toch zalf gebruiken voor uw huid dan kunt u het beste dit opsmeren als uw TEK uitdoet voor het naar bed gaan.

Bij iedereen schilfert de huid, echter blijven deze schilfers onder TEK zitten en komen ze bij het uitdoen van TEK vrij. U kunt uw armen/benen insmeren met lotion/schuim welke niet vet is. Check dit goed, want uw TEK kunnen niet tegen vet. U kunt ook altijd uw leverancier van TEK om advies vragen.

Omdat TEK druk geven zijn ze, hoe hoger de druk, lastiger om aan te doen. Gelukkig zijn er allerlei hulpmiddelen op de markt die het aan- en/of uitrekken vergemakkelijken. U kunt het beste uw leverancier vragen welk hulpmiddel het meest geschikt is in uw situatie. Indien er geen passend hulpmiddel voor u is kunt u misschien een beroep doen op mantelzorg of eventueel thuiszorg bij het aan/uit doen van de TEK.

Bij problemen met uw TEK gaat u terug naar uw leverancier voor een controle afspraak. Of ze nu afzakken, te lang of te kort zijn of knellen, uw leverancier is degene die u kan adviseren.

Het is het beste om uw TEK ook tijdens uw reis te dragen, of dit nu in het vliegtuig, bus, trein of auto is. Vaak zit je lang aan een stuk en hangen de benen naar beneden wat betekent dat er weinig spieractiviteit van uw benen is. ze kunnen makkelijk dik worden.

Oefeningen op uw stoel door de tenen naar de neus trekken of rondjes draaien met uw voeten helpt de bloedcirculatie van de benen. Nog beter is het om af en toe een stukje te lopen, voor zover dit mogelijk is.

TEK dragen in uw vakantie is wel aan te bevelen. Vaak gaat de vakantie naar een warmer oord wat betekent dat door de warmte de benen snel dikker worden door het oedeem dat gevormd wordt in uw benen.  Als de benen vervolgens teveel oedeem bevatten kunt u mogelijk uw TEK niet goed meer aankrijgen en/of snoeren en knellen ze meer. De kans dat u weer gezwachteld moet worden is dan groot. Daarnaast is het een aanslag op het elastische materiaal van uw TEK waardoor ze overmatig uitrekken en sneller hun druk verlizen en dus niet goed meer werken.

In principe kunt u altijd uw TEK aanhouden. Mocht u gaan zwemmen of zouden ze op een andere manier nat worden dan kunt u ze natuurlijk wel uit doen. De druk van het water neemt bij het zwemmen de functie van de TEK enigszins over. Daarna moet u de TEK weer aantrekken.

Bespreek dit in eerste instantie met uw oedeemtherapeut of huidtherapeut of bandagist. Indien er andere lichamelijke klachten zijn kunt u het beste uw huisarts consulteren. Verder is het van belang dat u op tijd uw TEK vervangt zodat ze voldoen druk blijven geven. Is het lang geleden dat u ze vervangen heeft dan kunt u het beste een afspraak maken et uw zorgverlener of leverancier. Indien uw benen ondanks het dagelijks dragen van de TEK en op tijd vervangen plotseling toch dikker worden kunt u het beste een afspraak maken met uw leverancier.