Als je een (zware) behandelingen tegen kanker moet ondergaan, of al hebt doorstaan, dan denk je waarschijnlijk niet als eerste aan het op peil houden van je conditie. Toch is het zinvol om daar bij stil te staan. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het veel voordelen heeft om tijdens de behandeling tegen kanker een speciaal daarvoor ontwikkeld trainingsprogramma te volgen. Veel mensen vinden het fijn om zelf aan de slag te kunnen met het herstel.
Fysiotherapie en oncologische revalidatie
Er is op verschillende punten winst te behalen met fysiotherapie:
- Minder vermoeidheid
- Betere algehele conditie
- Gezonder lichaamsgewicht, BMI, buikomvang en lichaamssamenstelling
- Verbeteren van het kwaliteit van leven
- Betere coping en zelf management
- Verlagen gezondheidsrisico
Is therapie bij kanker zinvol?
In de oncologie worden kwaadaardige (maligne) nieuwvormingen oftewel kanker behandeld. Daarnaast kunnen nieuwvormingen ook goedaardig (benigne) zijn of zich in een fase bevinden waarin nog niet duidelijk is of ze goed- of kwaadaardig zijn. Het hebben van kanker is zowel fysiek als psychisch traumatiserend. De kwaliteit van het leven wordt op vele punten negatief beïnvloed. Naast de ziekte hebben ook trekken ook de diverse behandelvormen een wissel op de (ervaren) gezondheid.
De richtlijn ‘oncologische revalidatie’, de (KNGF) beweegstandaard en de Evidence Statement Borstkanker zijn het met elkaar eens; bewegen is belangrijk bij een oncologische diagnose. Ook specifieke studies naar de effecten van fysiotherapie bij patiënten na borstkankeroperaties zijn positief. De combinatie van advisering en oefeningen blijken de functie van de arm te verbeteren en zwelling en pijn te doen verminderen. Na de medische behandeling zal de ‘surivor’ het gewone leven weer op moeten kunnen pakken. De taak van de fysiotherapeut is vooral de negatieve gevolgen van de medische behandeling verminderen. Het beroepsprofiel van de fysiotherapeut omschrijft de taak van de fysiotherapeut bij deze doelgroep perfect.
De fysiotherapeut:
- Creëert mogelijkheden tot het verbeteren of het in stand houden van het participatieniveau van de patiënt.
- Voorkomt hulpvragen, gezondheidsproblemen en herhaling van gezondheidsproblemen op het gebied van bewegen.
- Heft gezondheidsproblemen op (benoemd in functies, activiteiten en participatie), vermindert deze of helpt deze te compenseren.
- Biedt begeleiding en ondersteuning gedurende het lijden van de patiënt.
- Beinvloed attitude, gedrag en leefstijl van de hulpvrager voor zover ze een relatie hebben met de hulpvraag en/of het gezondheidsprobleem.
- Beïnvloedt de woon- en werkomstandigheden voor zover deze een relatie hebben met de hulpvraag en/of het gezondheidsprobleem.
De behandeling van de fysiotherapeut is vooral gericht op het fysieke vlak, maar eigenlijk is de rol veel breder. Een hedendaagse fysiotherapeut werkt namelijk coachend.
Doelstellingen van fysiotherapie en medische fitness bij oncologische patiënten:
- Verbeteren kwaliteit van leven
- Verminderen symptomen zoals vermoeidheid
- Verbeteren zelfstandig functioneren
- Verbeteren algehele mentale en fysieke conditie
De fysiotherapeutische interventies bestaan uit:
- Advies en coaching (gedragsverandering naar gezonde levensstijl)
- Medische Fitness/Oefentherapie (krachttraining, cardiotraining en functionele training)
Verschillende fasen van oncologie
We onderscheiden verschillende fases binnen de oncologie. Afhankelijk hiervan heeft fysiotherapeutische behandeling een passende insteek.
- Curatieve fase: in de curatieve fase heeft de medische behandeling tot doel om genezing te bereiken. In deze fase zal een optimale conditie positief werken. In de curatieve behandeling staat het bestrijden van de gevolgen van de behandeling, opbouwen van de conditie en re-integratie (werk- en Sporthervatting) centraal.
- Palliatieve fase: In de palliatiee fase is de medische behandeling gericht op het verminderen of het voorkomen van klachten. In deze fase kan genezing niet meer worden bereikt. Verbeteren van de kwaliteit van leven staat centraal. De patiënt moet leren omgaan met de situatie en het feit dat ie niet (volledig) zal herstellen. Bestrijden van de symptomen en optimaliseren van de leefstijl staan centraal.
- Terminale fase: De terminale fase is de laatste levensfase. In deze fase is de ziekte zodanig voortgeschreden dat de dood nabij is. De medische behandeling is gericht op het optimaliseren van de kwaliteit van leven in de laatste levensfase. Doel in deze fase is het zoveel mogelijk onderhouden van functies door middel van actieve oefeningen (zover als mogelijk), ademhalings- en ontspanningsoefeningen.
Doelen oncologische revalidatie
Fysieke doelen:
- Optimaliseren/handhaven gewenste fysieke conditie en activiteitenniveau
- Preventie of verminderen van vermoeidheidsklachten
- Optimaliseren/handhaven lichaamsgewicht en -samenstelling
Psychische/sociale doelen
- Nieuw emotioneel evenwicht bereiken
- Functioneel omgaan met de ziekte en beperkingen
- Zo optimaal mogelijk functioneren in het arbeidsproces/huishoudelijke taken en vervullen van rol in gezin/sociale relaties en vrijetijdsbesteding.
Oncologische netwerken
Onze therapeut David Jansen is aangesloten bij Onconet en FyNeOn, dat zijn netwerken waar fysiotherapeuten met oncologie als aandachtsgebied zich sterk maken voor optimale zorg in iedere fase van de ziekte of behandeling. Samen met collega Rachel Verberne heeft hij de opleiding oncologische revalidatiewetenschappen afgerond.
Kennis delen is leren, leren is beter worden. Wij doen ons uiterste best om goede zorg te bieden aan mensen met (een verleden van) kanker.
Ben je benieuwd naar de oncologische netwerken?
Onze fysiotherapeuten met aandachtsgebied oncologie
Voor oncologische revalidatie kan je bij Fysio Jansen terecht bij Rachel en David.
Om mensen met een oncologische klacht effectieve en veilige fysiotherapie te kunnen bieden, is inhoudelijke kennis van de ziekte erg belangrijk. De ontwikkelingen rondom kanker gaan snel, daarom zorgen wij ervoor dat onze kennis up to date blijft. Dat doen we door scholing en actieve deelname aan netwerken, zo kunnen we altijd behandelen volgens de meest recente inzichten.
Veel gestelde vragen over oncologische revalidatie bij Fysio Jansen
Fysiotherapie wordt vanuit de basisverzekering beperkt vergoed. In het geval van radiotherapie en/of chirurgische behandeling bij een oncologische aandoening is sprake van een chronische indicatie volgens de lijst Borst. In dit geval wordt er 1 of 2 jaar chronische fysiotherapie vergoed vanuit de basisverzekering. Wanneer goedkeuring is gegeven voor fysiotherapie van een chronische aandoening (kanker) vallen de eerste 20 behandelingen niet binnen de basisverzekering. Deze 20 behandelingen worden alleen vergoed als je een voldoende hoge aanvullende verzekering hebt. Als je geen of niet zo’n hoge aanvullende verzekering hebt, dan dien je deze behandelingen zelf te voldoen. Vanaf de 21e behandeling krijg je de behandelingen volledige vergoeding. Let wel: dit gaat af van het eigen risico. In geval van chemotherapie zonder radiotherapie en/of chirurgische behandeling is er geen sprake van een chronische indicatie. Neem contact op met je fysiotherapeut om de mogelijkheden te bespreken.
Ingewikkeld verhaal… Zo ziet het het eruit in een voorbeeld;
Stel je hebt een aanvullende verzekering ‘Basis’ van CZ. Dit houdt in dat de eerste 9 behandelingen worden vergoed (tenzij je in dat kalenderjaar al eerder fysiotherapie hebt gehad, maar dat laten we in dit voorbeeld even buiten beschouwing). Van de eerste 9 behandelingen zie je niets, voor de daaropvolgende 11 behandelingen ontvang je een rekening. Dan zijn de eerste 20 behandelingen voldaan en wordt fysiotherapie voor 12 tot 24 maanden na startdatum van de eerste behandeling onbeperkt uit de basisverzekering vergoed.
Voor de basisverzekering geldt een verplicht eigen risico voor iedereen die 18 jaar of ouder is. Voor het jaar 2021 is deze vastgesteld op minimaal € 385. Het verplicht eigen risico (eventueel verhoogd met een vrijwillig eigen risico) geldt per jaar. De eerste zorgaanspraken die vanuit de basisverzekering vergoed worden, komen ten laste van dit eigen risico. Dit kan voor fysiotherapie zijn, maar ook voor andere zorg. Het gaat dus om de eerste nota’s van zorg uit de basisverzekering.
De meeste mensen ervaren vermoeidheid tijdens de behandeling. Bijna 30% blijft chronisch ernstig vermoeid. Ook emotionele klachten als angst en depressie komen vaker voor bij mensen met kanker dan onder de algemene bevolking.
Kanker en de behandeling ervan heeft daarnaast een negatieve invloed op de lichamelijke fitheid en kan klachten aan het bewegingsapparaat (spieren, gewrichten en zenuwen) veroorzaken. Zowel chemotherapie als radiotherapie kunnen het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Deze klachten maken het moeilijker om te bewegen en te sporten. Overlevenden van kanker zijn relatief vaak inactief. Deze inactiviteit kan de afgenomen fitheid en vermoeidheid verder versterken en het risico op hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen verhogen.
Mensen die tijdens de behandeling tegen kanker bij een speciaal geschoolde fysiotherapeut trainen:
- Behouden hun fitheid en spierkracht
- Hebben minder klachten van misselijkheid, vermoeidheid of pijn
- Verdragen de chemotherapie beter en hebben een lager risico op voortijdig stoppen van de behandeling
- Gaan sneller en meer uren aan het werk na de behandeling
Uit onderzoek is gebleken dat trainen tijdens chemotherapie veilig en effectief is. Doel tijdens deze fase is de spierkracht en aerobe uithoudingsvermogen zo optimaal mogelijk te houden. Hierdoor wordt conditieverlies beperkt en is de weg naar herstel korter.
Mensen die na afloop van de behandeling tegen kanker bij een speciale fysiotherapeut trainen:
- Hebben sneller herstel en fitheid en spierkracht
- Hebben sneller herstel van vermoeidheid
- Kunnen sneller hun dagelijkse activiteiten hervatten
Het multidisciplinaire team bestaat naast de fysiotherapeut uit de ergotherapie, logopedie, diëtetiek en psychologie. Allen gespecialiseerd in de begeleiding van oncologische patiënten. Bij Fysio Jansen werken we graag samen met de ergotherapeuten van Grip, logopediste Marieke van Seccelen en diëtiste Evie Sleegers. Met hen hebben we extra korte lijntjes.
Deel deze pagina